گروه سیاست/ حجت یحیی‌پور: مردمان ارمنی و آذری دو گروه اجتماعی با دین و زبان متفاوت و البته با سرگذشتی مشترک هستند که تاریخ بر روابط نیک و حُسن همزیستی آنان گواهی می‌دهد. همین تاریخِ مشترک و حسنِ همجواری است که توجه ما را به حوادث اخیر قفقاز جنوبی جلب می‌کند و احساسات ما را در قبال اخبار هولناک این درگیری‌ها برمی‌انگیزد.
تا پیش از مداخلۀ بیگانگان در مناسبات قفقاز جنوبی هرگز اختلافی میان مسلمانان قفقاز و ارامنه وجود نداشته است و این مردم در فضایی آکنده از دوستی و محبت، زیر چتر «ایرانیت» در کنار یکدیگر می‌زیستند. در ایام مشروطه «روزنامۀ فریاد» به همت جمعی از میهن‌پرستان و ادیبان و فرهیختگان ارومیه‌ای در این شهر که به «رنگین‌کمان اقوام و ادیان» معروف است منتشر می‌شد. صرفا به بررسی یکی از مقالات منتشر شده در روزنامۀ فریاد به قلم «میرزا محمود غنی‌زاده دیلمقانی» سردبیر و نویسندۀ این روزنامه می‌پردازیم.
غنی‌زاده ارامنۀ ایران را یکی از گروه‌های پیشرو و مترقی در ایرانِ آن روزها می‌داند و با اشاره به سجایای نیکوی هموطنان ارمنی خود به این نکته اشاره دارد که ارامنه در قبال ضعف و سستی و اوضاع نامساعد خود بی‌تفاوت نیستند و در جهت پیشرفت و اصلاح امور هزینه‌های مادی و معنوی فراوانی پرداخت می‌کنند. او می‌نویسد: «بروید در دهات اطراف ارومیه و سلماس، مدارس و مجالس و قرائت‌خانه و کتابخانه‌های آنان [ارامنه] را ملاحظه نمایید و ببینید این ملت ذکی و هشیار چه‌ها، چه‌کارها می‌کنند و به جهت جلو بردن عقب‌ماندگان برادران ملّت خویش، معناً و مادهً چه فداکاری‌های غیورانه بروز می‌دهند…»
درست زمانی که ارامنه در قفقاز و آناتولی قتل‌عام می‌شدند و دیگر اقوام و ملت‌ها در تلاش برای قلع و قمع یکدیگر و چیرگی بر رقیبان بودند، در ایران فرهیختگان آذری چنین نگاه تحسین‌برانگیزی بر هموطنان و همشهریان ارمنی خود داشتند.
*توضیح عکس: کلیسای مریم مقدس، قدیمی‌ترین کلیسا در دل شهر تبریز
